Koszty utrzymania alpaki

Ile kosztuje utrzymanie alpaki?

To pytanie które zadaje sobie sporo osób myślących o założeniu własnego gospodarstwa/hodowli czy zakupu kilku zwierząt jako hobby. Oczywiście koszty utrzymania alpaki zależą od wielu czynników, przede wszystkim tego jakie zaplecze posiadamy na samym początku, ile zwierząt planujemy zakupić, czy będziemy je w przyszłości rozmnażać. Warto też zadać sobie pytanie czy planujemy uzyskiwać z naszego stada jakieś zyski, czy jedynie utrzymywać je dla siebie. Artykuł ten ma za zadanie przybliżyć koszty, jakie wiążą się z utrzymaniem alpak.

Koszty związane z utrzymaniem można podzielić na koszty bezpośrednie związane ze zwierzęciem (m.in. żywienie, opieka weterynaryjna, zabiegi pielęgnacyjne) i koszty pośrednie (m.in. utrzymanie pastwiska, budynków, personelu obsługującego, koszty kursów/porad specjalistów).

Początki

O początkach związanych z zakupem alpak pisaliśmy w naszym artykule ,,Jak można zarabiać na alpak”. W skrócie, jest to od kilku do kilkunasty tysięcy złotych za alpakę w zależności od jej jakości i pochodzenia. Tutaj natomiast będzie poruszone kilka aspektów związanych z przygotowaniem się na alpaki. Dwie podstawowe rzeczy niezbędne do posiadania alpak to budynek w którym będą utrzymywane oraz pastwisko. Jeśli posiada się już budynki gospodarskie to można je zaadaptować, co jest znacznie niższym kosztem, niż budowa. Adaptacja polega przede wszystkim na podziale wnętrza budynku na boksy: dla samic, samców, odsadków (jeśli planujemy rozmnażanie) oraz dodatkowy przynajmniej jeden boks przeznaczony na izolatkę. Gdy planuje się tylko kilka zwierząt (3-4) wystarczy jeden boks (o ile są tej samej płci). Alpaki mogą przebywać w budynku z innymi zwierzętami (ale w osobnym boksie). Trzeba mieć wtedy na uwadze zdrowie zwierząt i zapoznać się z chorobami jakie mogą być między nimi przenoszone. Pastwisko jest dla alpak niezbędne i nie mogą to być nieużytki. Przed wprowadzeniem zwierząt najlepiej poddać je zabiegom agrotechnicznym i posiać trawę (są specjalne mieszanki dla alpak lub mieszanka dla koni). Pastwisko musi być ogrodzone i najlepiej by było podzielone na kwatery (nawet jeśli mamy jedną grupę zwierząt). Posiadając odpowiednio duże pastwisko, część można przeznaczyć na pokos, dzięki czemu odpada przynajmniej część kosztów zakupu siana. Wtedy też mamy pewność jakiej jakości jest ta pasza i z jakich roślin.

W zależności od tego jakie zaplecze posiada się na początku, koszty przygotowania się na alpaki mogą wynieść od kilkuset (jeśli kupujemy niewiele zwierząt, mamy budynki i przygotowane pastwisko i należy jedynie przygotować boks) do kilkuset tysięcy złotych (gdy budujemy alpakarnię dla dużego stada od początku wraz z przygotowaniem pastwiska).

Koszty bezpośrednie

Najważniejszym kosztem będzie oczywiście żywienie zwierząt. Dla alpak jako zwierząt przeżuwających podstawą żywienia jest pasza objętościowa (pastwisko i siano), dodatkowo alpakom podaje się dodatki mineralno-witaminowe, paszę granulowaną, wysłodki buraczane, otręby pszenne, marchew.

W przeliczeniu na rok dla jednego osobnika

Siano – około 100 zł (w zależności od jakości siana i cen w danym roku)

Pasza granulowana – około 350 – 500 zł (w zależności rodzaju paszy)

Dodatki mineralno-witaminowe – około 300 zł (czasem są zawarte w paszy granulowanej, ale sporo zależy od pory roku i stanu fizjologicznego zwierzęcia)

Można też podawać:

Wysłodki buraczane niemelasowane – około 100 – 150 zł

Otręby pszenne – 50 - 75 zł

Marchew (pastewna) – 20 zł

Nie wszystkie pasze muszą być podawane, to zależy od sposobu żywienia. Żywienie oparte na paszach gotowych (granulowanych) będzie zawsze droższe, ale lepiej zbilansowane.

Bardzo mocno koszty utrzymania alpak warunkują koszty weterynaryjne. Zawsze lepsza jest profilaktyka niż leczenie, w ogólnym rozrachunku wychodzi także taniej.

W przeliczeniu na jedną alpakę na rok:

Szczepienia - około 100 zł

Regularna kontrola weterynaryjna – około 200 zł

Należy jednak pamiętać, że ceny usług weterynaryjnych bardzo się różnią w zależności od tego z usług jakiej lecznicy korzystamy oraz jak duże mamy stado (lekarz na pewno mniej nam policzy za przegląd stada złożonego z 30 osobników, niż gdy będzie musiał przyjechać do 4 – w przeliczeniu na jednego osobnika).

W przypadku niektórych szczepionek płaci się za całą butelkę, bez względu ile alpak się szczepi. Przy małej ilości zwierząt warto umówić się z właścicielami w pobliżu i zaszczepić wspólnie (wtedy koszty podzielą się na wszystkich). Tak jest np. w przypadku Covexin 10.

W przypadkach choroby, gdzie trzeba podać leki, przeprowadzić badania, czasem nawet zawieźć alpakę do lecznicy czy wykonać zabieg – koszty dramatycznie rosną. W zależności od skali problemu – nawet kilkaset, czy w skrajnych przypadkach kilka tysięcy złotych.

Niektóre firmy ubezpieczeniowe zajmują się ubezpieczaniem również zwierząt, przy bardzo cennych alpakach, można rozważyć taką opcję i zapoznać się co oferują konkretne firmy w ramach ubezpieczenia.

Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym w chowie alpak jest strzyża, która odbywa się raz w roku. Dodatkowo w tym czasie przycina się paznokcie (czasem trzeba robić to częściej niż raz w roku) i jeśli jest taka potrzeba – tarnikuje siekacze.
Zabieg ten kosztuje około 75 – 100 zł/alpakę

Koszty pośrednie

Koszty pośrednie wiążą się z zapewnieniem alpakom odpowiednich warunków chowu. Budynek dla alpak nie wymaga specjalnego ogrzewania w zimie, ale musi być dobrze wentylowany, zwłaszcza w lecie. Jako materiał ściołowy u alpak wykorzystuje się słomę, w lecie jest to niewielka jej ilość, nieco więcej w zimie, zwłaszcza przy dużych mrozach. Budynek musi być oczywiście zaopatrzony w dostęp do wody oraz energię elektryczną. Monitoring jest zalecany, ale nie niezbędny.

W przeliczeniu na jedną alpakę cena słomy to około 100 zł/rocznie.

Słomę można kupować w balotach, ale jeśli nie ma się odpowiedniego sprzętu, łatwiej jest używać kostki. Koszty energii elektrycznej zależą od ilości jej zużycia. Alpaki nie potrzebują sztucznego światła, choć czasem niektórzy zaświecają je popołudniami zimą, gdy wcześnie robi się ciemno. Standardowo światło sztuczne potrzebne jest człowiekowi do wykonywania czynności przy alpakach. Energie będzie również zużywać wentylacja (jeśli jest mechaniczna), monitoring, systemy alarmowe, itp. Zapotrzebowanie na wodę alpaki o masie około 75 kg to około 3-8 l /dobę. Zależy to mocno od stanu fizjologicznego - najwięcej wody potrzebują samice w okresie laktacji, oraz temperatury powietrza. Przy większym stadzie warto zainwestować wagę zootechniczną, która kosztuje 1000 – 1500 zł.

Utrzymanie pastwiska wiąże się głównie z jego corocznym nawożeniem (czasem robi się to rzadziej niż rok). Dbanie o pastwisko zapewnia utrzymanie jego wysokiej jakości, ogranicza ilość chwastów, zapewnia dobry przyrost, wzmacnia ruń. Ważne jest regularne wapnowanie, oraz nawożenie preparatami azotowymi, potasowymi i fosforowymi. Należy pamiętać, że nadmierne nawożenie, jak i niedobór składników mineralnych w glebie działa niesprzyjająco. Ilość nawozu w przeliczeniu na hektar zależy od rodzaju gleby (np. mineralna, organiczna). Ilość azotu dostarczanego do gleby jest również regulowana prawnie. Nie mając odpowiedniego sprzętu czasem warto poprosić o pomoc sąsiedniego rolnika. Ze względu na te czynniki, bardzo ciężko jest oszacować koszty utrzymania pastwiska. Można orientacyjnie przyjąć, że będzie to około kilkadziesiąt do kilkuset złotych w przeliczeniu na hektar. Wykonując zabiegi rzadziej koszty maleją, ale obniża się też jakość pastwiska, pojawia się coraz więcej chwastów, a stosunek roślin pożądanych do niepożądanych staje się niesprzyjający.

Zagadnienie zatrudnienia osób do obsługi stada dotyczy dużych gospodarstw, gdzie właściciel nie jest w stanie wszystkim się zająć. Wiąże się to też z potrzebą założenia działalności gospodarczej, zatem dotyczy gospodarstw zarabiających na alpakach. Koszty te zależą też od faktu czy jest to praca na pełny etat czy jego część. Jako, że nie jest to łatwe zajęcie (praca fizyczna polegająca na sprzątaniu, zadawaniu paszy, wykonywaniu drobnych prac bieżących, pomocy w obsłudze zwierząt) wynagrodzenie powinno być adekwatne do poziomu jej trudności.

Chcąc poszerzać i doskonalić swoją wiedzę z zakresu opieki, hodowli czy użytkowania alpak można skorzystać z kursów organizowanych przez doświadczonych hodowców. Ceny takich szkoleń są różne i wahają się od kilkuset do 2-3 tysięcy złotych. Często są to koszty ponoszone zaraz przed zakupem alpak lub zaraz po, gdy niedoświadczony jeszcze właściciel chce poszerzyć swoją wiedzę.

Ostatnim zagadnieniem będzie drobne wyposażenie, przydatne w każdym gospodarstwie, w którym można wyróżnić:

- podręczny zestaw apteczny (m.in. termometr, bandaże, niektóre leki, preparat dezynfekcyjny) – około 100 – 200 zł

- zestaw do przyjmowania porodu (m.in. ręcznik, suszarka, preparat do dezynfekcji pępowiny, butelka) – około 200 – 300 zł

- zestaw do szkolenia (m.in. kantarki, uwiązy, linki) – w zależności od ilości kantarków i uwiązów – od 150 zł/zestaw

Podsumowanie

Roczny koszt utrzymania alpaki zależy od bardzo wielu czynników. Jak zawsze, im więcej zwierząt utrzymujemy, tym koszty ogółem są wyższe, ale w przeliczeniu na jednego osobnika – maleją (kupując większe ilości paszy, siana czy słomy ceny można negocjować). Z drugiej strony, posiadając duże stado zazwyczaj przynosi ono dochód (sprzedaż zwierząt, produktów od alpak, rekreacja), w związku z czym powinien on przynajmniej rekompensować poniesione koszty.

Chcąc zsumować ogół kosztów bieżących na alpakę w roku, wynosi on od 1395 – 1645 zł. Warto do tego doliczyć 10-15% kosztów amortyzacji budynku, kosztów wody, energii (140- 250 zł).

Wkład początkowy na podstawowe wyposażenie to około 2000 zł + około 2000 zł/szkolenie

Wkład na zakup zwierząt i przygotowanie budynków i pastwisk to od kilkuset do nawet kilkuset tysięcy złotych, dlatego nie jest możliwe jego dokładniejsze oszacowanie.

Autor tekstu: mgr inż. Joanna Kapustka, Katedra Etologii Zwierząt i Łowiectwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Napisano: 21.07.2022